Waar komt pindakaas vandaan?
Dit is een serie over de verrassende herkomst van doodgewone woorden. In oktober 2025 verschijnt de special 'reizen in taal' voor de Week van het Nederlands. In seizoen 2 (2021) en 3 (2024) bespreken we in zo'n 10 minuten de herkomst van verschillende woorden die je kunt tegenkomen in alledaagse situaties, zoals in de kroeg, in je kledingkast of in bekende uitdrukkingen. Want heeft ‘bockbier’ misschien iets met geiten te maken, hoe komt de ‘smoking’ aan zijn naam en wie is precies de ‘sjaak’? In seizoen 1 (2020) bespreken we per aflevering de herkomst van een enkel woord in een paar minuten. Presentatie: Laura van Eerten, Caspar Stalenhoef, Raymond Noë en Frieda Steurs. Muziek: Michel van der Zanden. Afbeelding: Studio Mals. Meer informatie: ivdnt.org
Episodes
37 episodes
Op reis: wat hebben bikini, denim & pils met elkaar te maken?
Er zijn woorden die je rechtstreeks brengen naar de plek waar ze vandaan komen. Champagne bijvoorbeeld, dat komt uit de Champagnestreek in Frankrijk. Taalkundigen noemen dit soort woorden geoniemen, woorden die zijn afgeleid van aardri...
•
Season 4
•
Episode 3
•
9:18
Op reis: je biezen pakken, caravan & heimwee
Je kunt je biezen pakken en met de noorderzon vertrekken. Overnachten doe je op een camping in een caravan, en na een tijdje van huis te zijn krijg je misschien wel heimwee. Maar wat zijn biezen eigenlijk? En een caravan, heeft dat mis...
•
Season 4
•
Episode 2
•
8:16
Op reis: paspoort, pleisterplaats & kiekje
Ik ga op reis en neem mee ... Speciaal voor de Week van het Nederlands 2025 maakten we drie nieuwe afleveringen van de etymologiepodcast Waar komt pindakaas vandaan? ...
•
Season 4
•
Episode 1
•
8:14
Op reis in taal: oproep 'Week van het Nederlands'-special
Waar komt pindakaas vandaan? is een serie over de verrassende herkomst van alledaagse woorden. Voor de ‘Week van het Nederlands’-special in oktober, zijn we op zoek naar woorden die t...
•
0:34
Scheldwoorden: labbekak, smeerlap, hufter, flapdrol, uilskuiken, lapzwans & halvezool
Schelden doen we in Nederland het liefst met ziektes en geslachtsdelen. Maar vroeger ging dat heel anders. In de veertiende en vijftiende eeuw hadden we het bijvoorbeeld over een dronken rog , een keytijf, een gabby, een gapert, een blaescake, ...
•
Season 3
•
Episode 9
•
9:11
Nepvissen: walvis, tentharing, bakvis, inktvis, kibbeling en zeemeermin
Wat hebben de walvis, de tentharing en de bakvis gemeen? Het zijn allemaal vissen, die geen vissen zijn. Een walvis is namelijk een zoogdier, een tentharing stop je in de grond en een bakvis is een giechelende puber. En zo zijn er nog wel een p...
•
Season 3
•
Episode 8
•
8:42
Muziekwoorden: rock 'n roll, boogiewoogie, muzak en smartlap
Muziek is overal: in de kroeg, in de supermarkt, in de sportschool, in de auto of op je werk. Kortom, niet weg te denken uit ons leven. Maar de woorden voor muziek gebruiken we zonder erbij na te denken, en dat terwijl er zoveel leuke en intere...
•
Season 3
•
Episode 7
•
12:27
Gebak: arretjescake, appelmeisje en spekkoek
Appeltaart is ongetwijfeld het bekendste gebak in Nederland en voor wafels ga je naar België. Maar er is oneindig veel meer aan koek- en taartsoorten, soms ook met een gekke naam. Wat denk je bijvoorbeeld van arretjescake, appelmeisje of spekko...
•
Season 3
•
Episode 6
•
7:30
Drankjes: cappuccino, radler & cocktails
De bekendste koffievariant die gemaakt wordt op basis van espresso, is de cappuccino. In de lage landen drinken we cappuccino de hele dag door, maar in Italië kun je het beter niet bestellen na twaalven. Italianen drinken deze koffie namelijk a...
•
Season 3
•
Episode 5
•
8:41
Dagen van de week: schijnt de zon op zondag en zijn we vrij op vrijdag?
In de dagen van de week zitten allemaal herkenbare woorden: zon in zondag, maan in maandag, vrij in vrijdag…Maar hoe komen we eigenlijk aan die namen? Schijnt de zon op zondag, de maan op maandag, en...
•
Season 3
•
Episode 4
•
8:50
Dierennamen: eekhoorn, nijlpaard, luipaard, pissebed, antilope
Het dierenrijk barst van de bijzondere dieren, met al even bijzondere namen. Neem, een nijlpaard. Is dat een paard, uit de rivier de Nijl? Een luipaard lijkt trouwens ook helemaal niet op een paard, en lui is het beest ook niet! Wat dacht je va...
•
Season 3
•
Episode 3
•
10:55
Verstopte vogels: slavink, snipverkouden en eksteroog
Je kunt een slavink eten, snipverkouden zijn of een eksteroog hebben. Dit lijkt een willekeurig samenraapsel van woorden, maar als je goed luistert hoor je er allemaal vogels in. Namelijk een klein zangvogeltje, de vink in slavink, een...
•
Season 3
•
Episode 2
•
7:27
Sportwoorden: marathon, steeplechase, estafette, wielrennen
Waarom heet de marathon ‘marathon’? Wat is 'steeplechase' voor gekke naam? Waar komt het woord 'estafette' eigenlijk vandaan? En hoezo heet het 'wielrennen'? Er wordt toch gefietst en niet gerend?Deze aflevering is een voorproefje van h...
•
Season 3
•
Episode 1
•
7:40
Oproep voor seizoen 3
Waar komt pindakaas vandaan? is een serie over de verrassende herkomst van alledaagse woorden. Voor seizoen 3 zijn we op zoek naar woorden waarvan jij graag wil weten waar ze vandaan komen. Heb je een tip? Mail dan naar
•
0:32
Hoe letterlijk is het woord 'letterlijk'?
Hoe letterlijk is het woord 'letterlijk'? Speciaal voor Letterlijk Leiden, een festivalmaand in de stad Leiden die draait om taal en literatuur, presenteert het Instituut voo...
•
Season 2
•
Episode 8
•
5:01
Fruit: grapefruit/pompelmoes, klokhuis, kiwi, zeevruchten
Heb je er weleens over nagedacht waarom 'grape' (druif) in het woord 'grapefruit' zit? Als je een appel helemaal opeet kom je binnenin het 'klokhuis' tegen. Waar komt dat precies vandaan? Is de 'kiwi' nu een vogel of een vrucht, en zij...
•
Season 2
•
Episode 7
•
9:42
Kleding: sneakers, smoking en kleedje
Je staat vast niet altijd stil bij de woorden voor de kledingstukken die je dagelijks aantrekt, maar ook daar zit vaak een heel verhaal achter. Waarom sportschoenen ook wel 'sneakers' heten of wat een 'smoking' te maken heeft met roken, bijvoor...
•
Season 2
•
Episode 6
•
10:38
Hansworst, gekke henkie en de sjaak: persoonsnamen in uitdrukkingen
Heeft er ooit een 'gekke henkie' of een 'nieuwsgierig aagje' geleefd? Wie is de Hans in 'hansworst' en 'hansop' eigenlijk? En wie ben je precies als je 'de sjaak' bent? Je hoort het in deze vijfde aflevering van seizoen twee.Dit is een ...
•
Season 2
•
Episode 5
•
9:27
Lunchtijd: tussen de middag, boterham en sandwich
Het woord 'boterham' bestaat uit 'boter' en 'ham'. Komt de naam daar dan ook vandaan? Wat is eigenlijk een 'sandwich', en is 'tussen de middag' niet vreemd? Hoe kan er iets tussen één middag zitten? Dat hoor je in deze vierde afl...
•
Season 2
•
Episode 4
•
7:05
De dood: om zeep helpen, kassiewijle en de pijp uitgaan
In onze taal zijn er talloze manieren om aan te dood te refereren. Vaak gebeurt dit indirect of met een eufemisme; denk maar aan uitdrukkingen als ‘de pijp uitgaan’, ‘om zeep helpen’ en ‘naar de filistijnen gaan’. In deze derde aflevering bespr...
•
Season 2
•
Episode 3
•
9:12
Frituursnacks: patat of friet, kapsalon en frika(n)del
Zeg je nu 'patat' of 'friet', is er een verschil tussen 'frikandellen', 'frikadellen' en 'curryworsten' en hoe komen de 'kapsalon' en de 'mitraillette' aan hun naam? Dat hoor je in deze tweede aflevering van seizoen 2 van ‘Waar komt pinda...
•
Season 2
•
Episode 2
•
11:25
In de kroeg: bruin café, bockbier en afzakkertje
Waarom heet het een bruin café? Heeft bockbier echt met een mannetjesgeit te maken? En wat zakt er af bij een afzakkertje? Dat hoor je in deze eerste aflevering van seizoen 2 van ‘Waar komt pindakaas vandaan?’, een wekelijkse podcast van het
•
Season 2
•
Episode 1
•
8:51
Waar komt podcast vandaan?
In deze aflevering: wat is de herkomst van het woord podcast? Dat vertelt Caspar Stalenhoef in de laatste aflevering van deze serie. Maar blijf geabonneerd, want een vervolg is in de maak!Dit is een podcast van het Instituut voor de Ned...
•
Season 1
•
Episode 14
•
3:13
Waar komt verdieping vandaan?
In deze aflevering: waarom heten verdiepingen in een gebouw geen verhogingen? Laura van Eerten vertelt. Dit is een podcast van het Instituut voor de Nederlandse Taal, gemaakt door Laura van Eerten en Caspar Stalenhoef, met muziek van Mi...
•
Season 1
•
Episode 13
•
2:48