Waar komt verdieping vandaan?

In deze aflevering: waarom heten verdiepingen in een gebouw geen verhogingen? Laura van Eerten vertelt.

Dit is een podcast van het Instituut voor de Nederlandse Taal, gemaakt door Laura van Eerten en Caspar Stalenhoef, met muziek van Michel van der Zanden. De afbeelding is van Studio Mals. Deze podcastserie is geïnspireerd op de drie boeken die het Instituut voor de Nederlandse Taal heeft gemaakt in samenwerking met het Genootschap Onze Taal. Wil je meer antwoorden op vragen over woorden? Bestel dan het boek ‘Waar komt suikerspin vandaan?’ Meer over woorden vind je natuurlijk ook op de website van het Instituut voor de Nederlandse Taal.

Heb je een vraag, opmerking of suggestie voor de podcast? Mail naar laura.vaneerten@ivdnt.org.

Transcript

In deze aflevering: waarom heten verdiepingen in een gebouw niet verhogingen?

Zeker in de stad heeft lang niet iedereen een woning op de begane grond. En dan moet je dus met de trap of de lift, om naar de juiste verdieping te gaan. We noemen dat wel een verdieping, maar waarom is het eigenlijk geen verhoging? Want je moet toch omhoog?

Hier bestaan twee verklaringen voor.

De eerste is dat het woord oorspronkelijk echt op een verdieping wees: het verlagen van de begane grond naar het souterrainniveau. In de eerste helft van de zeventiende eeuw werden statige koopmanshuizen voorzien van ‘opkamers’ en ‘neerkamers’. Deze verhoogde en verlaagde kamers werden achter het voorhuis gebouwd. En om zo veel mogelijk ruimte te winnen bouwde men de neerkamers onder het grondniveau. Die neerkamers waren dus echt verdiepingen. Later heeft dat woord een bredere toepassing gekregen, door het voor alle woonlagen te gebruiken, ook voor de woonlagen erboven.

Een andere verklaring vinden we op zolder. Om de lage ruimte onder het dak bruikbaarder te maken, werd vanaf de late middeleeuwen de zoldervloer lager aangebracht. Die werd dus letterlijk ‘verdiept’, zodat je er kon staan. En dat werd een ‘zolder met verdiep’ genoemd. En door daaronder opnieuw een verdiepte vloer aan te leggen, ontstond daar een zelfstandige etage. Het woord verdiep wordt in België nog steeds gebruikt.

Twee mogelijke verklaringen voor het woord verdieping dus: een erfenis van verdiepte zolderetages uit de middeleeuwen, of van zeventiende-eeuwse neerkamers onder het grondniveau.