In deze aflevering: wat is de herkomst van het woord hoax? Frieda Steurs vertelt.
Dit is een podcast van het Instituut voor de Nederlandse Taal, gemaakt door Laura van Eerten en Caspar Stalenhoef, met muziek van Michel van der Zanden. De afbeelding is van Studio Mals. Deze podcastserie is geïnspireerd op de drie boeken die het Instituut voor de Nederlandse Taal heeft gemaakt in samenwerking met het Genootschap Onze Taal. Wil je meer antwoorden op vragen over woorden? Bestel dan het boek ‘Waar komt suikerspin vandaan?’ Meer over woorden vind je natuurlijk ook op de website van het Instituut voor de Nederlandse Taal.
Het Instituut voor de Nederlandse Taal presenteert: ‘Waar komt pindakaas vandaan?’ Twee keer per week een korte podcast met vragen over woorden. In deze aflevering: wat is de herkomst van het woord ‘hoax’? ‘Hoax’ is van oorsprong een Engels woord. Een hoax is een vorm van bedrog, een nepbericht, dat met opzet de wereld ingestuurd wordt. Het kan een middel zijn om ergens aandacht op te vestigen of mensen gewoon voor de gek te houden, zoals een 1 aprilgrap. Het woord ‘hoax’ is ergens in de tweede helft van de jaren negentig in het Nederlands terechtgekomen, niet lang na de opkomst van het internet en dus ook de e-mail, toen er steeds vaker op grote schaal nepberichten werden verstuurd om de lezer om de tuin te leiden. Meestal waren het waarschuwingen voor gevaarlijke virussen, die vaak niet eens bestonden, of ze vroegen aandacht voor een niet-bestaand ziek kind. Zulke berichten werden hoaxberichten genoemd. De laatste jaren wordt ‘hoax’ ook steeds vaker gebruikt voor niet-internetgerelateerde zaken. Een succesvolle Nederlandse hoax was het tv-programma ‘De grote donorshow’ van BNN, uit 2007, waarin een nierpatiënt zogenaamd een donornier kon winnen. En de huidige coronapandemie heeft ook voor veel hoaxinspiratie gezorgd. Zoals de complottheorie dat het 5G-netwerk het coronavirus zou veroorzaken of verergeren bijvoorbeeld. In het Engels bestaat het woord ‘hoax’ al zo’n tweehonderd jaar. Deskundigen denken dat het een verbastering is van ‘hocus’ of ‘hocus pocus’: de spreuk die goochelaars gebruiken als ze een truc doen. Dezelfde deskundigen denken trouwens ook dat heel goed mogelijk is dat ‘hocus pocus’ zelf ook weer een verbastering is, van een goochelspreuk in nep-Latijn, ‘hax pax max Deux adimax’, die in de vroege zeventiende eeuw werd uitgesproken door goochelaars en jongleurs. In dat geval, is ‘hax’ uit ‘hax pax max’ misschien wel de bron van het woord hoax. Bedankt voor het luisteren! Mijn naam is Frieda Steurs, ik ben de directeur van het Instituut voor de Nederlandse Taal. ‘Waar komt pindakaas vandaan’ is een podcast van het Instituut, gemaakt door Laura van Eerten en Caspar Stalenhoef. De muziek is van Michel van der Zanden. Deze podcast is geïnspireerd op het gelijknamige boek, gemaakt in samenwerking met het Genootschap Onze Taal. Wil je meer antwoorden op vragen over woorden? Bestel dan in de webwinkel van Onze Taal het boek ‘Waar komt suikerspin vandaan?’. Meer over woorden vind je natuurlijk ook op de website van het Instituut voor de Nederlandse Taal, ivdnt.org.